BDSM (και) Lifestyle

Ο όρος lifestyle (τρόπος ζωής) πρωτοεισήχθη στα 1929 από τον Άλφρεντ Άντλερ, αν και η διεύρυνση της έννοιας με τους τρόπους που την απαντάμε στις μέρες μας χρονολογείται από τα 1961 κι’ έπειτα.


Αυτό που έχει ειδική σημασία όταν μιλάμε για lifestyle είναι η κατανόηση πως είναι ένας δυναμικός όρος που δηλώνει πολλαπλά νοήματα. Αφορά τρόπους που εκδηλώνουμε διάφορες συνήθειες και συμπεριφορές αλλά επίσης την αίσθηση του ατόμου για τον εαυτό του και το που εντάσσεται. Φυσικά αφορά και ολοκληρωμένους τρόπους ζωής όταν αυτοί καθορίζονται, νοηματοδοτούνται και βιώνονται σύμφωνα με τις επιταγές ενός συγκεκριμένου lifestyle.
Υπό μια διευρυμένη πρόσληψη της λειτουργικότητας του όρου, η διάκριση ατόμων και ομάδων σε διαφορετικά lifestyles έχει δισυπόστατη έννοια. Για παράδειγμα, στην πολιτική, στο μάρκετινγκ και στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, η κατηγοριοποίηση από τους τεχνοκράτες των ανθρώπων / πολιτών / καταναλωτών ανά διάφορα lifestyles διευκολύνει τη δυνατότητα προσέγγισης σε συγκεκριμένα target groups (στοχευόμενες ομάδες) με σκοπό τη βέλτιστη προώθηση μηνυμάτων και προϊόντων ή την ερμηνεία πολιτικοκοινωνικών φαινομένων.Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαμε καταχρηστικά να μιλήσουμε για μια μορφή «παθητικής» χρήσης του όρου, δηλαδή όταν το άτομο ή η ομάδα κατηγοριοποιούνται από εξωτερικούς παράγοντες παρατήρησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα επί του πρακτέου είναι το λεγόμενο clubbing, ένας τρόπος διασκέδασης της νεολαίας που ήκμασε τις προηγούμενες δεκαετίες και προβλήθηκε ως lifestyle, με απώτερο σκοπό, την αύξηση του εμπορικού τζίρου στη βιομηχανίες διασκέδασης, παραγωγής αλκοόλ και mass media.

Lifestyle Vs Κοινωνικού περιθωρίου

Υπάρχει όμως και η αντίρροπη καθιέρωση ενός lifestyle, όταν αυτό γεννιέται και αναπτύσσεται από μια νέα ιδέα, τάση, ανάγκη, συνήθεια που γίνεται διακριτή κα πρωτότυπη, καθιερώνοντας ενεργητικά την υπόστασή της μέσα στο [ή εναλλακτικά προς το] γενικότερο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Οι χίπις, οι γυμνιστές, το punk και το goth, η κοινοβιακή ζωή, ο vegetarianism, ακόμα και η διαβίωση σύμφωνα με άλλες θρησκευτικές ή παραθρησκευτικές δοξασίες ή δόγματα αποτελούν κλασσικά παραδείγματα του πως ορίζεται ένα lifestyle σε άρρηκτη πάντα σχέση με το κοινωνικά σύνηθες, τη νόρμα, το αποκαλούμενο ως mainstream.
Παρ’ όλα τα παραπάνω, αν κάποιος θελήσει να αξιολογήσει την επιρροή του lifestyle σε μια κλίμακα ανάλογη με την τελική επίδραση στην καθημερινότητα, στην προσωπικότητα, το χαρακτήρα και τον συνολικό τρόπο ζωής του lifestyler και πόσο τελικά αυτός παρεκκλίνει από το κοινωνικά συμβατικό αναλόγως τόπου, χρόνου και συγκεκριμένων κοινωνικών συνθηκών, αλλά - κυρίως - ως προς τις αλλαγές και συνέπειες που επιφέρει στο άτομο και την ομάδα, τα πράγματα αλλού είναι ξεκάθαρα και αλλού συγκεχυμένα. Παρατηρούμε, για παράδειγμα, πως το να είναι κάποιος vegetarian ή γυμνιστής, ή στον ελεύθερο χρόνο του να ασπάζεται την punk υποκουλτούρα συναναστρεφόμενος ομοειδείς του δεν έχει τις ίδιες επιπτώσεις στον συνολικό τρόπο ζωής του όπως εάν διαβιούσε κοινοβιακά ως χίπης ή ως housetrucker. Αν, από την άλλη πλευρά, δεχτούμε ότι όσο βαθύτερες επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου έχει μία παρέκκλιση από το κοινώς αποδεκτό, τόσο το άτομο αυτό προσιδιάζει προς τον ορισμό του εναλλακτικού (alternative) lifestyler, θα έπρεπε επί παραδείγματι ο αλκοολισμός να χαρακτηριζόταν ως lifestyle.

Προκύπτει συμπερασματικά πως η επίκληση της ιδιότητας του lifestyler από τον οποιονδήποτε είναι ένας αυτοπροσδιορισμός που βρίσκεται σε σχετική συνάρτηση με τις ρεαλιστικές επιπτώσεις στον τρόπο ζωής του ατόμου, το περιβάλλον του και τις εκάστοτε κοινωνικές συμβάσεις.
Προκύπτει ακόμα ότι η προσχώρηση κάθε ατόμου ξεχωριστά σε ένα lifestyle έχει διαβαθμίσεις κλίμακος ανάλογες με την ένταση και τις επιπτώσεις των επιμέρους ή συνολικών ρήξεων στις οποίες θα προβεί με το κοινωνικό πλαίσιο και τον καθιερωμένο τρόπο ζωής που το ενσωματώνει.
Προκύπτει τέλος και κάτι τρίτο. Πως lifestyle από lifestyle απέχουν μεταξύ των ανάλογα με το πόσο το καθένα είναι συμβατό και προσαρμόσιμο με τις ευρύτερες κοινωνικές επιταγές. Πέρα όμως όλων αυτών, για τον ορισμό αυτόν καθεαυτό της έννοιας lifestyle, καθίσταται σαφές πως δηλώνει κάτι που βρίσκεται εντός ορίων (έστω στις παρυφές) της κοινωνικής ανοχής και αποδοχής και απέχει από την περιθωριοποίηση του ατόμου ή της ομάδας.

BDSM. Lifestyle ή αντικοινωνική εκτροπή;

Καθώς μιλήσαμε προηγουμένως για το κατά πόσο ο αλκοολισμός κατατάσσεται με βάση τις επιπτώσεις στον τρόπο ζωής ενός ατόμου στα λεγόμενα lifestyles, κάτι που η κοινή λογική το απορρίπτει εφόσον πρόκειται για έναν επιβλαβή, πρόδηλα αντικοινωνικό εθισμό που θέτει το άτομο στο περιθώριο, πλησιάζει η ώρα να συσχετίσουμε τη σεξουαλική παρέκκλιση με τον ίδιο ορισμό. Είναι η στιγμή να απεκδυθούμε των προσωπικών μας τάσεων, προτιμήσεων και αναγκών και να δούμε από την οπτική γωνία της mainstream κοινωνικής αντίληψης τη σεξουαλική «εκτροπή».
Με δεδομένα ότι το δημόσιο αίσθημα και τα χρηστά - αποκαλούμενα - ήθη σοκάρονται εκ πρώτης επαφής με την «ανωμαλία» και αποστρέφονται μετά βδελυγμίας οτιδήποτε ιδιαίτερα βιτσιόζικο εκφράζεται δημόσια (για παράδειγμα το Σαδομαζοχισμό), όπως επίσης ότι στο κοινό θυμικό της vanilla πλειοψηφίας η συντριπτική πλειονότητα των bdsmers ταυτίζεται με ψυχικά ασθενείς που χρήζουν επιστημονικής συνδρομής και θεραπείας, είναι λογικό να αναρωτιέται κανείς πως αποκτά σχήμα, λειτουργικότητα και ολοκληρωμένη υπόσταση ένα τόσο πρόδηλα «αντικοινωνικό» lifestyle όταν καλά-καλά ακόμα δεν μπορεί να αποτινάξει από πάνω του τη μομφή της ψυχοσωματικής ασθένειας. Τα δεδομένα αυτά είναι υπαρκτά και βιώσιμα, επιπροσθέτως δε, μία ανοιχτόμυαλη, ομονοούσα, μεγάλη σε μέγεθος ομάδα ανθρώπων σας τους bdsmers που βρίσκουν νόημα, ψυχοσωματικά ερείσματα και απόλαυση στο lifestyle τους, δεν μπορεί να προσποιείται ότι δεν την αφορούν, γιατί τότε απλώς θα αναπαρήγαγε τα ίδια φοβικά μοτίβα της ευρύτερης κοινωνίας, αυτοκαταδικαζόμενη σε ομφαλοσκόπηση και αποκλεισμό.
Τουναντίον η αποστροφή που εισπράττει η bdsm-ική υποκουλτούρα από το vanilla ευρύτερο σύμπαν, έχει σαφείς λόγους, αιτίες και επιχειρήματα να αντιστρέφεται σε συνειδητό, κανονικοποιημένο και εδραζόμενο πάνω σε σαφή θεωρία και πρακτική αυτοκαθορισμό, που μόνο νοσηρός και άναρχος δεν είναι. Υπό αυτές τις συνθήκες και προϋποθέσεις μία παρέκκλιση από την ανθρώπινη κανονικότητα του κοινώς αποδεκτού δικαιούται να φέρει την ιδιότητα του lifestyle.

Το ερώτημα είναι με ποιό θεωρητικό οπλοστάσιο, απόψεις και επιχειρήματα (ή ακόμα και πρακτικές) το ίδιο το bdsm θα θέσει τον εαυτό του μέσα στο ευρύ κοινωνικό γίγνεσθαι και όχι στο περιθώριο αυτού, μ’ άλλα λόγια πως θα αποτινάξει το ψεγάδι μιας διεστραμμένης νοσηρότητας των λίγων, δείχνοντας με σαφήνεια ότι αφορά πολλούς περισσότερους.

 Από τον Άλφρεντ Άντλερ