"Το μαύρο είναι σίγουρα το χρώμα της προτίμησης" γράφει η ιστορικός της μόδας, Valerie Steele στο βιβλίο Gothic: Dark Glamour (Yale University Press).
Το βιβλίο δημοσιεύτηκε για να συνοδέψει μια έκθεση με το ίδιο όνομα η οποία φιλοξενήθηκε στο Μουσείο του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μόδας (Fashion Institute of Technology) στην Νέα Υόρκη, την οποία φιλοξένησε η Steele.
Μαύρο, μαύρο, μαύρο - Το βιβλίο Gothic: Dark Glamour είναι γεμάτο με μούρο. Μέσα μπορεί να βρει κάποιος μαύρα φορέματα από τους Galliano, Givenchy και Gareth Pugh. Υπάρχουν μαύρα φορέματα από την σχεδιάστρια Ann Demeulemeester, την λεγόμενη "Σκοτεινή Βασίλισσα της Βέλγικης Μόδας". Υπάρχουν βικτωριανά φορέματα πένθους και κοσμήματα από κατάμαυρο γαγάτη. Ολόκληρο το βιβλίο είναι μαύρο.
Προσοχή όμως! "Δεν είναι όλα τα μαύρα ρούχα, gothic" γράφει η Steele, "ούτε όλες οι μόδες των goth είναι απαραίτητα μαύρες". Το gothic είναι πέρα από το χρώμα. Σύμφωνα με την Steele, είναι μια αισθητική που
αγκαλιάζει πολλές διαθέσεις και έννοιες του μαύρου: θάνατος, ανυπακοή, σκανδαλιά και Δαντισμό. Τα μωβ Βικτωριανά φορέματα πένθους είναι gothic. Όπως είναι και κοσμήματα Memento Mori (που υπενθυμίζουν στους ανθρώπους πως είναι θνητοί) όπως σκελετοί και νεκροκεφαλές.
Στην μόδα goth, το μαύρο είναι περισσότερο από το χρώμα. Είναι το ίδιο το σκοτάδι, η σκοτεινή πλευρά που ενσωματώνεται μέσα σε μια μοναδική μελαγχολική σκιά. Και είναι μια απόχρωση που κολακεύει. Ποιός αλήθεια δεν μοιάζει ωραίος με αυτό; Η Steele πιστεύει πως η μόδα του goth μπορεί και εμπεριέχει την ουσία του ίδιου του θανάτου μέσα της, γιατί η μόδα και ο θάνατος "είναι κομμένα από το ίδιο ύφασμα". Η μόδα, λέει, είναι μια μορφή θανάτου, μια επιδέξια, τεχνητή μορφή: Συνεχώς "πεθαίνει" για να μπορεί να επανέλθει με μια νέα σιλουέτα, μια νέα μορφή, ένα νέο στυλ. Η μόδα είναι τελικά απέθαντη. Η μόδα είναι το τέρας του Φρανκεστάιν.
"Το αλλόκοτο δεν είναι κάτι καινούργιο" γράφει η Steele, αναφέροντας κάτι που είπε ο Sigmund Freud, "Το αντίθετο, είναι 'κάτι που είναι γνώριμο', κάτι που είχε 'καταπιεστεί', κάτι που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά".
Αν αυτό είναι αλήθεια, τότε η μόδα του goth είναι η πιο αλλόκοτη μόδα από όλες. "Σε όλη την παγκόσμια ιστορία" γράφει η Steele "το μαύρο σχετίζεται με την νύχτα και το σκοτάδι και κατ' επέκταση με τον θάνατο, τον κίνδυνο και το κακό". Σημειώνει επίσης πως μέχρι τον 19ο Αιώνα, η μαύρη μπογιά ήταν πολύ ακριβή. Μόνο οι πλούσιοι μπορούσαν να αγοράσουν μαύρα ρούχα. Το μαύρο ήταν το χρώμα του Βελζεβούλ - και των ευγενών.
Ο Λόρδος Βύρωνας φορούσε μαύρα. Το χρώμα αυτό ήταν το σύμβολο αυτού του ποιητή και βοήθησε στο να μεγαλώσει η φήμη του σαν λιμπερτίνου και σαν επαναστάτη. Ο Μποντλέρ φορούσε μαύρα. Την εποχή εκείνη έλεγαν πως έμοιαζε "σαν τον Βύρωνα που τον έντυνε ο Beau Brummell". Ο Βύρωνας
ήταν ένα Ρομαντικός ποιητής. Ο Brummell ένα βρετανός Δάντης που έφερε την επανάσταση στο κόψιμο των ανδρικών ρούχων στην αρχή του 19ου Αιώνα και επέβαλε το κουστούμι με την γραβάτα). Ο Μποντλέρ ήταν και τα δύο: ένας ευέξαπτο επαναστάτης που έφερε έναν αέρα αδιαφορίας, ψυχρός, χωρίς εμφανή συναισθήματα.
Όμοιος, ομοίω: Ο Βύρων, ο Μποντλέρ, ο Μπρουμέλ και η ...Siouxsie Sioux; "Η πιο σημαντική σύγχρονη εμφάνιση της γοτθικής αισθητικής είναι η εμφάνιση της υποκουλτούρας του goth" μας πληροφορεί η Steele.
"Εμφανίστηκε στο τέλος της δεκαετίας του '70". Η Siouxsie Sioux ξεκίνησε σαν πανκ, σαν ακόλουθος των Sex Pistols. Φορούσε ρούχα από PVC και αξεσουάρ bondage. Μετά το 1976, όταν ξεκίνησε να τραγουδάει με την δική της μπάντα, τους Banshees, εμφανίστηκε με ένα πιο μακάβριο, μυστηριώδες style. Συνδύαζε κομμάτια από τα καλύτερα ρούχα της Vivienne Westwood, με τα καλύτερα κομμάτια της Βικτωριανής εποχής. Με το χλωμό, πουδραρισμένο πρόσωπο της, έμοιαζε με χαρακτήρα από την γερμανική εξπρεσιονιστική ταινία "Cabinet of Dr. Caligari". Με το κατάμαυρα βαμμένα μάτια της, έμοιαζε με την Theda Bara, την λάγνα βαμπ του βουβού κινηματογράφου.
Μαζί με κάποιες άλλες μορφές της μετα-πανκ σκηνής - τον Peter Murphy του συγκροτήματος Bauhaus, τον Ollie Wisdom των Specimen, ο οποίος άνοιξε και το περίφημο club Batcave στο Λονδίνο - η Siouxsie δημιούργησε την κλασσική goth εμφάνιση. Η εμφάνιση αυτή επηρέασε πολλά απομονωμένα παιδιά σε όλο τον κόσμο. Άτομα μοναχικά και χαμένα, που ποθούσαν να γίνουν ποιητές, επαναστάτες και Δάντηδες.
Οι κώδικες του goth ήταν τόσο απόλυτοι όσο και το Βικτωριανό Πένθος. Το 1884, μια χήρα μπορούσε να φοράει μόνο μαύρο τούλι. Μετά από ενάμισι χρόνο, το μωβ γινόταν δεκτό. Εκατό χρόνια μετά, το 1984, τα μαλλιά ενός goth έπρεπε να βάφονται είτε πλατινέ, είτε κατάμαυρα. Διχτυωτά καλσόν για τα κορίτσια. Φούστες για αγόρια και κορίτσια. Το μαύρο ήταν απαραίτητο και μη-διαπραγματεύσιμο. Οι goth φαινόταν να βρίσκονται σε πένθος. Αλλά για ποιόν; Γιατί;
Το look της Siouxsie ζει ακόμα. Έχει διαρκέσει περισσότερο και έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο από οποιοδήποτε look έχει υιοθετήσει και έχει ονειρευτεί η Madonna ή ο David Bowie. Απλά δεν πεθαίνει. Οι σχεδιαστές μόδας συνεχίζουν να το αναβιώνουν.
Στο βιβλίο, η Steele περιγράφει την επιρροή που είχε η goth σκηνή σε σχεδιαστές όπως ο Alexander McQueen, ο John Galliano και ο Rick Owens. Η Anna Sui εμφάνισε την συλλογή της "Goth Collection", το 1997. Ένας άλλος Βέλγος σχεδιαστής, ο Oliver Theyskens, έχει χαρακτηριστεί ως ο Πρίγκιπας του Σκότους, για τα απόκοσμα, εφαρμοστά φορέματα του. Η συλλογή του 'Gloomy Trips' το 1997, περιλάμβανε φορέματα επηρεασμένα από την Βικτωριανή εποχή, στα οποία είχε ενσωματώσει ανθρώπινα μαλλιά! Το 2007, ο Λονδρέζος σχεδιαστής Gareth Pugh πήγε πιο μακριά: Παρουσίασε ένα παλτό το οποίο στόλιζε με νεκρούς λευκούς αρουραίους. Τον τελευταίο καιρό, ο Νεοϋορκέζος σχεδιαστής Frank Tell επέδειξε μια συλλογή σαφώς επηρεασμένη από την Siouxsie. Στο style.com είπε χαρακτηριστικά "Ειλικρινά, αν μπορούσα θα έκανα ολόκληρη την συλλογή μου με μαύρα ρούχα", δήλωσε. "Όμως θα έμοιαζε κάπως ψυχαναγκαστικό. Επίσης, είναι πολύ ενδιαφέρουσα η πρόκληση να μπορέσει να περάσει κανείς την γοτθική διάθεση, ενώ χρησιμοποιεί χρώμα."
Στα εμπορικά κέντρα και στους δρόμους μπορεί να δει νέες εικόνες αυτού που η Siouxsie είχε υιοθετήσει δεκαετίες πριν. Στα μαγαζιά που πωλούν εμπόρευμα της Emily, της Ruby Gloom, του Jack Skellington βλέπει κανείς την επιρροή της.
Ενώ το κλασσικό goth style μοιάζει να εξαλείφεται, η Steele βλέπει την αναβίωση του μέσα από νέους, πρωτοποριακούς τρόπους. Οι Cyber goth φορούν γυαλιστερά υφάσματα. Οι Vampire goth κυνόδοντες. Οι Graver είναι goth που ενσωματώνουν τα ηλεκτρικά χρώματα των raver στα σύνολα τους. Το ξεχωριστό style steampunk συνδυάζει την δαντέλα και τον κορσέ του Victorian goth με τα αεροπορικά γυαλιά και τις μάσκες αερίων του industrial goth. Η Steele βλέπει πλέον παραλλαγές του goth στην μόδα του punk, του death metal, του psychobilly και του αποβιωμένου rockabilly.
Γιατί η μόδα του goth δεν λέει να πεθάνει; Η απάντηση είναι απλή: Δεν μπορεί, γιατί είναι ο ίδιος ο θάνατος. Για την Steele, κάθε είδους μόδα είναι μια επανεμφάνιση του αλλόκοτου, μια γοτθική φαντασμαγορία.
Αυτό βέβαια με την σειρά του μας προκαλεί να ρωτήσουμε την εξής ερώτηση: Αν τελικά κάθε είδους μόδα είναι goth, τότε γιατί όλα τα ρούχα - ναυτικά, πυτζάμες, σπορ, νυφικά - δεν είναι goth; Γιατί στην τελική κάποιος να αγοράσει μια φούστα του Alexander McQueen για να είναι goth; Δεν θα αρκούσε μια ρόμπα, που είναι και πιο άνετη;
* Η έκθεση "Gothic: Dark Glamour" έλαβε χώρα στο Μουσείο του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μόδας στην Νέα Υόρκη, από τον Σεπτέμβριο του 2008, μέχρι τον Φεβρουάριο του 2009.
Δείτε περισσότερα για την έκθεση εδώ: http://www3.fitnyc.edu/museum/gothic/
Κείμενο: Derek McCormack
Μετάφραση και απόδοση στα ελληνικά: Phoenixxx
