Οι συζητήσεις
συνήθως ήταν ζωηρές. Από τον Χοµπς και τον Λεβιάθανή από τον Τόµας Κουν και την
επιστηµολογία, η κουβέντα µπορούσε εύκολα να έρθει στον Χάιντεγκερ, την
αποδόµηση, την παγκοσµιοποίηση κι από εκεί, ακόµα πιο εύκολα, να εξελιχθεί σε
καβγά για τα τρέχοντα: τον ρόλο της Εκκλησίας, τις αγκυλώσεις της ελληνικής
Αριστεράς, τον εθνικισµό… Οι επισκέπτες είχαν άποψη καιτρόπους να την
υπερασπίζονται, ο οικοδεσπότης ήταν ζωηρός και του άρεσαν οι ιδεολογικοί
καβγάδες. Ιδέες, πολιτική, καλό κρασί είναι το τρίπτυχο που θα µπορούσε να
ορίζει ένα είδος µποέµικης ζωής.
Κι ο Αιµίλιος
Μεταξόπουλος, αυτός ήταν ο οικοδεσπότης, ήταν µποέµ – ήθελε να είναι µέσα σ’
όλα και να περνά καλά. Στοµεταξύ, όµως, ήταν κι ένας από τους γρήγορα
ανερχόµενους πανεπιστηµιακούς. Παρεµβατικός, µοντέρνος, κάποιες περιόδους
διεκδίκησε και τον µεταµοντερνισµό. Φιλελεύθερος κι αριστερός ταυτόχρονα. Ο
Αιµίλιος Μεταξόπουλος ήταν γιος ενός σπουδαίου δικηγόρου της Αθήνας. Η
οικονοµική άνεση της οικογένειας τον προίκισε µε καλές σπουδές.
Είχε γεννηθεί το
1955 και σπούδασε πολιτικές επιστήµες, φιλοσοφία και φιλοσοφία των επιστηµών
στη Φλωρεντία και, στη συνέχεια,στο Παρίσι, στο Πανεπιστήµιο της Σορβόννης. Με
την επιστροφή του στην Ελλάδα, άρχισε αµέσως πανεπιστηµιακή καριέρα. ∆ίδαξεστο
Πανεπιστήµιο Πειραιώς αλλά σύντοµαβρέθηκε στοΠάντειο, όπου είχε εντυπωσιακή
ανέλιξη: διετέλεσεδύο φορές αντιπρύτανης και έγινε πρύτανης το 1995, στα 40
του.
Ο...
γεφυροποιός
Στο µεταξύ,
δηµοσίευε συνεχώς. Τα επιστηµονικά βιβλία του ήταν, συνήθως, ογκώδη, µε τίτλους
δυσπρόσιτους, όχι µόνο στο πλατύ κοινό. Σύµβαση και αλήθεια: περιπέτειες της
σύγχρονης επιστηµολογίας (1988), Λεβιάθαν: Η ύλη, µορφή και εξουσία µιας
εκκλησιαστικής και λαϊκής πολιτικής κοινότητας (1989),Πολιτικός σκεπτικισµός:ο
µύθος του θεµελίου (1991), Αυτοσυντήρηση, πόλεµος, πολιτική. Οψεις
τουµετανεωτερικού κόσµου υπό το φως της θεωρίας της κοσµοκατασκευής (2005).
Παρασυρόταν από
τον οίστρο του
Αλλά ο Αιµίλιος
Μεταξόπουλος παρασυρόταν συχνά από τον οίστρο του. Κι όταν έγραφε κι όταν
µιλούσε, οι άσπονδοι φίλοιτου έλεγαν ότι υπέπιπτε στο αµάρτηµα του
ναρκισσισµού. Αλλά όταν επέκρινε, π. χ., τα «χαρίεντα και γλυκανάλατα µαυσωλεία
ιδεών και αισθηµάτων», γινόταν ακόµα πιο αγαπητός από τους φοιτητές του και
απόκοµµάτι της «διανόησης - του - περίπου» που τον περιστοίχιζε. Κι έτσι,
άρχισε να γίνεται απρόσεκτος.
Μια από τις
τελευταίες δηµόσιες εµφανίσεις του Αιµίλιου Μεταξόπουλου ήταν τον Φεβρουάριο του 2010 στο ανήσυχο µπαρ «Dasein» των Εξαρχείων, όπου µίλησε σε µικρό
ακροατήριο µε θέµα τον καταραµένο και έγκλειστο στη Βαστίλλη λιµπερτίνο
µαρκήσιο Ντε Σαντ "Η Ηθική του Κακού και η Γαλλική Επανάσταση". Ενας ακροατής του εκείνη τη βραδιά
τον θυµάται ρήτορα απ’ τα παλιά. Αλίµονο.
Είχαν µεσολαβήσει
τόσο πολλά. Φίλοι του προτιµούν να τον θυµούνται το καλοκαίρι του 1996, πάντα
περιστοιχιζόµενο από ωραία κορίτσια, να οργώνει τα νησιά του Βορείου Αιγαίου,
ακολουθώνταςτις παραστάσεις του Κέντρου Αρχαίου ∆ράµατος του Παντείου
στις οποίες έπαιρναν µέρος φοιτητές και φοιτήτριές του, να αγορεύει όλος
αυτοπεποίθηση στα µπαρ της Λήµνου και της Σαµοθράκης.
Εκείνες τις
ένδοξες εποχές θα πρέπει να σκεφτόταν κι εκείνος, τον τελευταίο καιρό,
καθηλωµένος όπως ήταν από την ασθένειά του στο νοσοκοµείο. Και δεν µπορεί, θα
του πέρασε κάποια στιγµή απ’ το µυαλό ότι sic transit, gloria mundis... Σεπτέµβριος 2005 Με απευθείας κλήση παραπέµπονται στο Τριµελές Εφετείο Κακουργηµάτων Αθηνών 18 κατηγορούµενοι – µεταξύ τους και ο Αιµ. Μεταξόπουλος – για την υπόθεση υπεξαίρεσης από το Πάντειο ύψους 2,7 δισ. δραχµών Νοέµβριος 2005 Εναρξη της δίκης Ιούνιος 2007 Επειτα από αποδεικτική διαδικασία 19 µηνών, πέφτει η αυλαία για την υπόθεση στο Πάντειο Μάρτιος 2008 Υστερα από δύο αρνήσεις η ∆ικαιοσύνη αναστέλλει, κατά πλειοψηφία, την εκτέλεση της ποινής του Αιµ. Μεταξόπουλου και αντικαθιστά την κράτησή του µε όρους 19 Νοεµβρίου 2010 προσδιορίζεται δίκη σε δεύτερο βαθµό. Η εκδίκασή της αναβάλλεται για τις 21/2/2011 και έπειτα από σχετικό αίτηµα της υπεράσπισης αίρεται για τον Αιµ. Μεταξόπουλο ο όρος της απαγόρευσης εξόδου του από τη χώρα 20 Νοεµβρίου 2010
«τώρά δηλάδη είµαι ελεύθερος;» ρώτησε ο πρώην πρύτανης του
Παντείου Αιµίλιος Μεταξόπουλος τον δικηγόρο του στην τελευταία συνάντηση που
είχαν την περασµένη Παρασκευή στο νοσοκοµείο, αµέσως µετά την απόφαση του
δικαστηρίου να άρει τον όρο της απαγόρευσης εξόδου του από τη χώρα για να
ταξιδέψει στο Εσεν της Γερµανίας, προκειµένου να υποβληθεί σε προγραµµατισµένη
µεταµόσχευση ήπατος.
Λίγες ώρες όµως
αφότου ο 55χρονος πρώην πρύτανης πληροφορήθηκε την ευχάριστη είδηση, άφησε την
τελευταία του πνοή στο Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, όπου νοσηλευόταν εδώ και καιρό.
Μετά την καταδίκη
του ο πρώην πρύτανης είχε οδηγηθεί στη φυλακή, παρά το γεγονός ότι από τότε
αντιµετώπιζε σοβαρό πρόβληµα υγείας.
Μέχρι να βγει από
τη φυλακή µε αναστολή εκτέλεσης της ποινής του χρειάστηκε να υποβάλει τρεις
αιτήσεις. Οι δύο πρώτες
απορρίφθηκαν και η τρίτη, παρά την αντίθετη εισαγγελική πρόταση, έγινε δεκτή µε
οριακή πλειοψηφία (3 έναντι 2) που αποφάσισε την αποφυλάκιση του κατηγορούµενου
µε τους περιοριστικούς όρους της καταβολής εγγύησης 100.000 ευρώ, της
υποχρεωτικής εµφάνισης στο αστυνοµικό τµήµα και της απαγόρευσης εξόδου του από
τη χώρα. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 26 Οκτωβρίου 1955, γόνος μεγάλης δικηγορικής οικογένειας. Tο 1973 αφού τελείωσε το γυμνάσιο πήγε στη Φλωρεντία, στη Σχολή Καλών Τεχνών, την οποία όμως και εγκατέλειψε σε σύντομο χρονικό διάστημα για να σπουδάσει πολιτικές επιστήμες, φιλοσοφία και επιστημολογία στο πανεπιστήμιο Facolta di Scienze Politiche "Cesare Alfieri". Συνέχισε τις σπουδές του στη Σορβόνη (Universite de Paris I - Pantheon) όπου και αρίστευσε.
Το 1987, όταν ο
Αιμίλιος Μεταξόπουλος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον τομέα Φιλοσοφίας του
Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έγινε ιδιαίτερα αγαπητός στους φοιτητές για το
διαλεκτικό του ύφος.
Πέρα από την
ακαδημαϊκή του καριέρα, ορίστηκε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Pαδιοτηλεόρασης,
αλλά και γενικός γραμματέας του Iδρύματος Eλληνικού Πολιτισμού. Ήταν εκδότης
και διευθυντής του περιοδικού «Θεωρία και Κοινωνία», ενώ συχνή ήταν η
συνεισφορά του στην αρθρογραφία του ημερήσιου και περιοδικού τύπου. Δημοσίευσε
τέσσερα βιβλία, επιστημονικές μονογραφίες και πολυάριθμα άρθρα σε ελληνικά και
ξένα περιοδικά, σε τέσσερις γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά). Ακόμη για 10 περίπου χρόνια είχε εκπομπή στο
ραδιόφωνο με θέμα το βιβλίο.
Φανατικός εστέτ
και λάτρης των ηδονών, εμπνεόταν από τον υλισμό του 18ου αιώνα, τον οποίο είχε
μελετήσει σε βάθος, και φερόταν αναλόγως: το αλκοόλ ήταν ο σταθερός του
σύντροφος, αντίθετα από τις γυναίκες που εναλλάσσονταν στο πλευρό του.
Παράλληλα, τα έβαζε δημόσια με την κατεστημένη Εκκλησία και τη Δικαιοσύνη.
Παντρεύτηκε δύο
φορές ενώ από τον πρώτο του γάμο είχε αποκτήσει ένα γιο. Επίσης έτρεφε πολύ
μεγάλη αγάπη για τα σκυλιά.
" [...] Ως
ξεροκέφαλο απομεινάρι της κουλτούρας του ’68, ως προς τα «ήθη», αλλά και τον
πολιτικό λενινισμό, ως ύψιστη τεχνική σύλληψη του Πολιτικού, έχω εγκολπωθεί και
επιχειρώ να συνθέσω, στην καθέκαστη ροή του προσωπικού χρόνου, ως εμπράγματα
βιωμένη κοσμοαντίληψη, τις «διδαχές» και το «φιλοσοφούν βλέμμα» τριών διακριτών
πνευματικών και πολιτικών παραδόσεων, που σπάνια συμπορεύθηκαν, αλλά δεν είναι
αναμεταξύ τους λογικά και πολιτικά ασύμβατες.
Τα κύματα των
μεταναστών που κατακλύζουν, νόμιμα ή παράνομα, τις δυτικές κοινωνίες αποτελούν
μια υπόσχεση εκρηκτικής παραβατικότητας, μια ελπίδα μόλυνσης αυτού του
απονεκρωμένου από την υγιεινολογία, την ιατρική, τον μαζικό απαλφαβητισμό, τον
κερδώο Ερμή και το άγχος «ασφάλειας» σώματος των «ισχυρών». Βλέποντας τους
περιφρονημένους λαθρεπιβάτες μιας πλαστής ευημερίας, τέκνα άλλων ηπείρων και
πολιτισμών, να αυξάνονται και να πληθύνονται, αναπνέω καλύτερα και περπατάω
ανετότερα, ακόμα και αργά τα βράδια, στους δρόμους της πόλης. Με την ευχή όλη
τούτη η ζωντάνια να μην καταντήσει «πολυπολιτισμικότητα».
Αντιλαμβάνομαι τον κομουνισμό περισσότερο ως επιβεβαίωση της κοινωνικής
ιδιοκτησίας ή έστω ελέγχου των μέσων παραγωγής, σε κάποια ιστορικά εφικτή
μορφή, παρά ως ολοκληρωμένο σχέδιο ανθρωπολογικής παλιγγενεσίας – δεν υπήρξαν
και δεν θα υπάρξουν παράδεισοι σε τούτη τη ζωή και η άλλη ζωή δεν θα δωρηθεί
ούτε στους χριστιανούς ούτε σε εμάς τους υπόλοιπους. Πιθανώς και ως κόσμο δίχως
εμπορεύματα και αγορές, πλην αενάως ερίζοντα και, φευ, κατακρεουργούμενο. Καμία
μορφή κοινωνικής οργάνωσης άλλωστε δεν θα εξαλείψει τις συγκρούσεις και τον
πόλεμο ως αποφασιστική στιγμή του πολιτικού πράττειν, όσο τα υποκείμενά της
είναι άνθρωποι και όχι γλάστρες θερμοκηπίου ή νοητικά γλυπτά της Hanna Arendt.
Παραμένω λοιπόν ανερυθρίαστα, δίχως την παραμικρή αίσθηση ενοχής για ένα
παρελθόν που ομολογουμένως δεν υπήρξε πάντα λαμπρό, όσο κομουνιστής ήμουν και
πριν από την κατεδάφιση ενός θλιβερού φράγματος στο Βερολίνο. Ο τοίχος αυτός
συμβόλιζε την ισχνή αυτοπεποίθηση καθεστώτων που ελάχιστη σχέση είχαν με το
ελευθεριακό κομουνιστικό φρόνημα και, κυρίως, τον πολιτικό ρεαλισμό. Από την
ώρα που γκρεμίσθηκε στήθηκε στη θέση του άλλος, αόρατος και απειλητικότερος.
Το τρίτο ρεύμα,
που δεν έχει πια καθόλου «ρεύμα», μπορεί να ορισθεί, εντελώς γενικά, ως
«σεβαστική προσήλωση» στον πλούτο της κλασικής κουλτούρας, αρχαίας και
νεώτερης, αντάμα με την ιστορική κατανόηση και ίσως «λελογισμένη καχυποψία»
–αλλά όχι, ελπίζω, προκατειλημμένη αποστροφή– για τα ενδιαφέροντα, ενίοτε,
καλλιτεχνικά προϊόντα του μαζικοδημοκρατικού πολιτισμού. Δεν διστάζω να
αποδεχθώ ότι πρόκειται για τυπική μορφή αισθητικού ελιτισμού, που πάνω απ’ όλα
αρνείται να ταυτίσει το «καινούριο» με το «υπέρτερο», την καινοτομία με την
απλή πρόκληση. Αλλά προτιμώ να διαβάζω Goethe ή Flaubert, αντί να αναγιγνώσκω
μεταμοντέρνες πραγματείες περί του γράφειν τη γραφή. Μου είναι τελείως αδιάφορο
αν ο συγγραφέας γράφει τη γραφή ή η γραφή γράφει τον συγγραφέα. Αρκεί όποιος
γράφει να γράφει καλά και να μου κεντρίζει το ενδιαφέρον.
Καθένα από τα
τρία ρεύματα σκέψης που ανέφερα, ως αγκυροβόλια στοχασμού, θεωρείται σήμερα,
ιδωμένο ξεχωριστά, βαθύτατα αναχρονιστικό, σκανδαλωδώς passé, απαρχαιωμένο και
τυφλό μπροστά στο μεγαλείο της προόδου και του εκσυγχρονισμού. Τα τρία μαζί, αν
συνταιριασθούν, αποτελούν ό,τι πιο «ντεμοντέ» θα μπορούσε να φιλοτεχνήσει
κανείς. Το γεγονός αυτό, ακριβώς, με καθιστά εξαιρετικά υπερήφανο που
εξακολουθώ να πλέω στην κοίτη τους και με πείθει απολύτως για τη δραματική
επικαιρότητά τους. Στην Iστορία το πραγματικά επίκαιρο ποτέ δεν ήταν της μόδας.
[...]"
Από το Επίμετρο
του τελευταίου του βιβλίου "Αυτοσυντήρηση πόλεμος πολιτική" με τίτλο
"Μηδενιστού εξομολόγηση", Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη. 2005.
Στην πρώτη φάση
της ανάκρισης ο Μεταξόπουλος χρειάστηκε να καταβάλλει εγγύηση 400.000 ευρώ ώστε
να μην προφυλακιστεί. Ως μάρτυρες υπεράσπισης στη δίκη που ξεκίνησε το Νοέμβριο
του 2005, κατέθεσαν, μεταξύ άλλων, οι (τότε βουλευτές) του ΠΑΣΟΚ Θόδωρος
Πάγκαλος, Ανδρέας Λοβέρδος, όσο και του ΣΥΝ Φώτης Κουβέλης. Ο Μεταξόπουλος στην
απολογία του υποστήριξε ότι τα οικονομικά του Πανεπιστημίου δεν ήταν μέρος των
αρμοδιοτήτων του καθώς και ότι «ένας πρύτανης δεν μπορεί να ελέγχει τεφτέρια,
δεν είναι λογιστής...». Από την πλευρά του ο εισαγγελέας υποστήριξε ότι οι
κατηγορούμενοι είχαν εκδώσει νόμιμα εντάλματα πληρωμής για πλαστά ή εικονικά
τιμολόγια, πράξη που υποδείκνυε δόλο. Τελικά ο Μεταξόπουλος καταδικάστηκε
πρωτόδικα σε 25 χρόνια κάθειρξη «για υπεξαίρεση ύψους 1 δισ., 105 εκατομμυρίων
δρχ., απάτη σε βάρος του Δημοσίου και ψευδή βεβαίωση» και φυλακίστηκε στις 6
Ιουνίου 2007, καθώς δεν του αναγνωρίστηκε το ανασταλτικό της έφεσης.
Απορρίφθηκαν επίσης από τον εισαγγελέα οι λόγοι υγείας που προέβαλε, λέγοντας
ότι «λόγοι συνείδησης δεν του επιτρέπουν να κάνει δεκτό το αίτημα για
αναστολή», καθώς, όπως είπε, «εν προκειμένω ζημιώθηκε το ελληνικό Δημόσιο».
Συνολικά καταδικάστηκαν 10 από τους 18 κατηγορούμενους, ενώ η ποινή του
Μεταξόπουλου ήταν η δεύτερη βαρύτερη, μετά την καταδίκη σε τρις ισόβια του
προϊσταμένου λογιστηρίου Αναστάσιου Κουτσοδημητρόπουλου. Εν γένει οι ποινές κρίθηκαν
πολύ σκληρές και αιφνιδίασαν, καθώς σπανίως επιβάλλονταν τόσο υψηλές ποινές για
οικονομικά αδικήματα. Σύμφωνα πάντως με την διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, ο
Μεταξόπουλος υπήρξε θύμα των πολιτικών συγκυριών που επικρατούσαν εκείνη την
εποχή στην Ελλάδα, σε μία προσπάθεια να κατευναστεί η οργή της κοινωνίας για
θέματα διαφθοράς.
Θάνατος
Μετά τη φυλάκισή
του άρχισε τις προσπάθειες για αθώωσή του σε δεύτερο βαθμό εκδίκασης. Πριν όμως
γίνει η δευτεροβάθμια δίκη παρουσιάστηκε ανάγκη να προχωρήσει σε μεταμόσχευση
ήπατος εξαιτίας της κίρρωσης από την οποία έπασχε. Λόγω μάλιστα της κακής
κατάστασης της υγείας του αποφυλακίστηκε, με παράλληλη καταβολή εγγύησης
100.000 ευρώ, απαγόρευση εξόδου από τη χώρα και αφού είχαν απορριφθεί
προηγουμένως άλλες δύο αιτήσεις αποφυλάκισης.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι στις δύο
από τις τρεις αιτήσεις του, συνέπεσε στην έδρα του δικαστηρίου να βρίσκεται η
Πρόεδρος που τον είχε καταδικάσει. Ο όρος όμως,της απαγόρευσης εξόδου από τη
χώρα, καθιστούσε αδύνατη την μεταμόσχευση καθώς ο Μεταξόπουλος έπρεπε να
μεταβεί στη Γερμανία για την εκτέλεσή της.
Τελικά το
δικαστήριο αποφάσισε στις 19 Νοεμβρίου 2010 αφενός να άρει τον περιορισμό
εξόδου και αφετέρου να αναβάλλει τη δίκη ώστε να μπορέσει να προχωρήσει στην
επέμβαση. Αυτό τελικά δεν έγινε ποτέ καθώς ο Αιμίλιος Μεταξόπουλος πέθανε μια
μέρα αργότερα στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση
λόγω της κίρρωσης, στις 20 Νοεμβρίου 2010 και σε ηλικία 55 ετών. Η κηδεία του
τελέσθηκε πολιτική, όπως άλλωστε, ο ίδιος επιθυμούσε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου