O Κουέντιν Τζερόμ Ταραντίνο (Quentin Jerome Tarantino), γεννημένος στις 27 Μαρτίου του 1963 στο Νόξβιλ του Τενεσί, είναι Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός του κινηματογράφου. Έγινε γνωστός στην αρχή της δεκαετίας του '90 ως ο μοντέρνος δημιουργός που με τις μη γραμμικές ιστορίες του, αξιομνημόνευτους διαλόγους και ωμή βία, έφερε νέες ιδέες στα συνηθισμένα αρχέτυπα των αμερικανικών ταινιών.
Είναι ένας από τους πιο διάσημος νέους σκηνοθέτες, που βρίσκονταν πίσω από την επανάσταση του ανεξάρτητου κινηματογράφου της δεκαετίας του '90, πασίγνωστος για την γρήγορη ομιλία του, τις γνώσεις του για όλες τις εξελίξεις στον χώρο του κινηματογράφου καθώς και για τις εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις γύρω από τον κλασικό αλλά και πειραματικό κινηματογράφο.
Μία από τις πιο γνωστές ταινίες του είναι το Pulp Fiction, με τους Τζον Τραβόλτα, Ούμα Θέρμαν, Χάρβεϊ Καϊτέλ, Σάμιουελ Λ. Τζάκσον, Μπρους Γουίλις, Τιμ Ροθ, Ροζάννα Αρκέτ και Κρίστοφερ Γουόκεν, το οποίο βραβεύτηκε με το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1994. Η ταινία πρότάθηκε για επτά Όσκαρ, εκ των οποίων κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου σεναρίου.
Συνέντευξη: Στα αποσπάματα της συνέντευξης που ακολουθεί, ο Quentin Tarantino μιλά για τον τρόπο που αντιμβάνεται στην σχέση θεατή και ταινίας. Επίσης αναφέρεται στην επιρροή που άσκησε ο Γάλλος σκηνοθέτης της Νουβελ Βαγκ Jean-Luc Godard και περιγράφει μια σκηνοθετική μέθοδο αξιοποίησης των φιλμικών συμβάσεων που το Χολλυγουντιανό σινεμά επέβαλε στους θεατές.
Επίσης ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί το παράδειγμα του Pulp Fiction, για να μιλήσει πιο συγκεκριμένα για την σχέση του θεατή με τις κινηματογραφικές εικόνες. Για αυτόν η εμπειρία θέασης μιας ταινίας, διαρκώς μεταβάλλεται και ολοκληρώνεται μόνο όταν "πέσουν" οι τίτλοι του τέλους.
Επίσης επισημαίνει τους τρόπους με τους οποίους μπορεί ένας σκηνοθέτης να παραβιάσει (ή να εκμεταλλευθεί) τα Χολλυγουντιανά στερεότυπα, κάνοντας τους χαρακτήρες μιας ταινίας να έρθουν πιο κοντά στην πραγματικότητα, χωρίς όμως ο θεατής να χάνει την συμπάθεια του γι'αυτούς ή το ενδιαφέρον του για την ταινία. Τέλος αναφέρεται στην άποψη του για τα κινηματογραφικά είδη.
Gavin Smith: Απο μία μεριά κάνεις ταινίες στις οποίες θέλεις το κοινό να εμπλέκεται συναισθηματικά, σαν να είναι "αληθινές". Απο την άλλη σχολιάζεις ταινίες και κινηματογραφικά είδη, αποστασιωποιώντας τον θεατή απο την μυθοπλασία, σπάζοντας την ψευδαίσθηση. Σ' ένα επίπεδο οι ταινίες σου είναι μυθοπλασίες, αλλά σ'ένα άλλο είναι κριτική ταινιών, όπως τα φιλμ του Godard.
Quentin Tarantino: Εκατό τοις εκατό.
Gavin Smith:Είναι η κινηματογραφική σου συνείδηση που σε αποτρέπει να κάνεις μια ταινία ...
Quentin Tarantino: ... "κανονική;"
Gavin Smith: Σωστά.
Quentin Tarantino: Ο τρόπος που περιγράφεις αυτό που κάνω, το κάνει να ακούγεται απίστευτα εντυπωσιακό. Να ένα στοιχείο του Godard που βρίσκω πολύ απελευθερωτικό: ταινίες που σχολιάζουν τον εαυτό τους, ή άλλες ταινίες ή την κινηματογραφική ιστορία. Για μένα ο Godard έκανε στις ταινίες ότι ο Bob Dylan στην μουσική: και οι δύο δημιούργησαν επανάσταση στις φόρμες τους.
Υπήρχαν πάντα κινηματογραφόφιλοι που καταλάβαιναν τα φιλμ και τις φιλμικές συμβάσεις, αλλά τώρα με την άφιξη του βίντεο, σχεδόν ο καθένας έχει γίνει ειδικός του φίλμ, αν και δεν το αντιλαμβάνεται. Η μητέρα μου πολύ σπάνια πήγαινε σινεμά. Ομως, τώρα που υπάρχει το βίντεο βλέπει όλα όσα κυκλοφορούν -πραγματικά όλα- αλλά στο βίντεο, έξι μήνες μετά την πρώτη προβολή τους.
H άποψη μου για το κοινό -ιδιαίτερα μετά την δεκαετία του 80, όπου τα φιλμ έγιναν αντικείμενο λατρείας και αρχίζες να βλέπεις την ίδια ταινία ξανά και ξανά- είναι ότι διανοητικά [το κοινό] δεν έχει συνείδηση του τι γνωρίζει. Στα πρώτα 10 λεπτά για τις 9 στις 10 ταινίες- αυτό ισχύει και για πολλές απο τις ανεξάρτητες παραγωγές που κυκλοφορούν (εκτός απο αυτές που δεν έχουν βρεί διανομή)- μια ταινία δηλώνει τι είδους φιλμ πρόκειται να είναι. Δηλώνει όλα αυτά που βασικά χρειάζεσαι να ξέρεις. Και μετά απ'αυτό όταν μια ταινία ετοιμάζεται να πάρει μια "αριστερή στροφή", το κοινό γέρνει προς τα αριστερά ΄όταν ετοιμάζεται να πάρει μια "δεξια στροφή" το κοινό γέρνει προς τα δεξιά ΄όταν υποτίθεται ότι θα τραβήξει [τους θεατές] προς τα μέσα τότε το κοινό πλησιάζει κοντά ... ξέρεις απλώς τι πρόκειται να συμβεί. Δεν το αντιλαμβάνεσαι ότι το ξέρεις, αλλά το ξέρεις.
Ομολογουμένως έχει μεγάλη πλάκα να παίζεις ενάντια σ'αυτό [το γεγονός], αγνοώντας τις ενδείξεις και τα ίχνη που δεν έχουμε συνείδηση ότι ακολουθούμε, χρησιμοποιώντας τις υποσυνείδητες προκαταλήψεις του κοινού ενάντια σ'αυτές, ουτώς ώστε [οι θεατές] να έχουν μια εμπειρία θέασης, να συμμετέχουν πραγματικά στην ταινία. Ναι, ενδιαφέρομαι να το κάνω αυτό ως αφηγητής ιστοριών. Αλλά ο ρυθμός της ταινίας πρέπει να είναι ο ρυθμός μιας ανθρώπινης καρδιάς.
Quentin Tarantino: Λοιπόν αν βγείς απο την αίθουσα μετά την πρώτη ώρα του Pulp Fiction, τότε πραγματικά δεν έχεις εμπειρία απο την ταινία, γιατί η ταινία της επόμενης ώρας είναι μια αρκετά διαφορετική ταινία. Και τα τελευταία 20 λεπτά είναι επίσης αρκετά διαφορετικά απο προηγούμενα. Αυτό είναι αρκετά δύσκολο [να γίνει] απ'ότι όταν χειρίζεσαι μια ταινία- "ωρολογιακή βόμβα" όπως είναι το Reservoir Dogs.
Το Pulp Fiction είναι περισσότερο μια τοιχογραφία. Ακόμα, αρκετά απο τα στοιχεία που φαίνονται ασυνήθιστα για ταινίες -όπως για παράδειγμα, η κτηνωδία των χαρακτήρων στο Reservoir Dogs, η προσύλωση τους στην συναισθηματική απάθεια - δεν είναι ασυνήθιστα σ'ένα αστυνομικό (Crime) μυθιστόρημα. Οι χαρακτήρες έχουν συμμετοχή στην διαμόρφωση της δικής τους ταυτότητα, σ'αντίθεση με τις ταινίες δράσεις ή τις μεγάλες παραγωγές του Χόλλυγουντ, όπου κάθε απόφαση [για τους χαρακτήρες] είναι πολύ "δημοκρατική" και υπάρχει ο φόβος ότι σε κάποιο σημείο ένας χαρακτήρας μπορεί να μην είναι αρεστός.
Ομως το κοινό βρίσκει τον χαρακτήρα του John Travolta στο Pulp Fiction, όχι μόνο αρεστό αλλά και πολύ γοητευτικό - λαμβανομένου υπ'όψιν της αρχικής του εικόνας ως δολοφόνου και ότι αυτή ποτέ δεν αναιρείται. Είναι αυτό που είναι, διαμορφώνει την ταυτότητα του αλλά [ο θεατής] συνεχίζει να τον γνωρίζεις πάνω και πίσω απ'αυτό.
Το αντίθετο του ποτέ να μην "σπάς" το στερεότυπο του δολοφόνου στο Χόλλυγουντ είναι : "Ω δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Δεν μπορεί να σκοτώσει τον κακοποιό με τα χέρια του. Γιατί δεν τον βάζουμε να τον χτυπά και ο "κακός" να πέφτει και να χτυπά κάπου -έτσι που να τον σκοτώνει, αλλα να μην το εννοεί πραγματικά. Να μπορεί να γυρίσει πίσω στην οικογένεια του και όλα να είναι εντάξει και να μπορούμε να αισθανόμαστε ωραία που τον συμπαθούμε". Αυτού του είδους τις αηδίες δεν τις αντέχω.
Ομως θα πρέπει να συνδέεσαι με τον χαρακτήρα μ' ένα ανθρώπινο τρόπο, αλλιώς γίνεται ένα διανοητικό παιχνίδι τέννις.
Gavin Smith: Νομίζεις ότι το επόμενο φιλμ σου μπορεί να μην ανήκει σε κάποιο κινηματογραφικό είδος.
Quentin Tarantino: Νομίζω ότι κάθε ταινία ανήκει σε κάποιο κινηματογραφικό είδος. Μια ταινία του John Cassavetes ανήκει σ'ένα κινηματογραφικό είδος -στο είδος "Ταινία John Cassavetes". Αυτό είναι ένα είδος αφ'εαυτού.
Oι ταινίες του Eric Rohmer είναι απο μόνες τους ένα κινηματογραφικό είδος. Σ 'αυτό που έχω κατασταλάξει μετα απ' όλα αυτά είναι : "Αν έχεις καταλήξει σε κάτι που ανήκει στο ίδιο είδος του crime/mystery και είναι πραγματικά γνήσιο και οργανικό, και επίσης είναι αυτό που πρέπει να κάνεις ΄αν θέλεις πραγματικά να το κάνεις, τότε καν'το". Επειδη βασικά είμαι τεμπέλης, για να με κάνεις να σταματήσω να απολαμβάνω την ζωή, [αυτό] θα πρέπει να'ναι κάτι που πραγματικά θα θέλω να κάνω. Θυμάμαι όταν ήμουν νεώτερος ήθελα να ήμουν σαν τον Fassbinder -42 ταινίες σε 10 χρόνια. Τώρα που είμαι με κάποια δεν το θέλω πλέον.
(Συνέντευξη του Quentin Tarantino στον Gavin Smith,
Film Comment July-August 1994,
απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)
